Język noteroncki

Język noteroncki, zwany także lemetyńskim — język używany w centralnej i wschodniej Antarii (w miastach noteronckich) oraz w Pensudawii.

Określenie język noteroncki jest dosyć nieprecyzyjne. Odnosić się ono może zarówno do używanego w pierwszych wiekach n.e. języka zwanego czasem staronoteronckim, będącym niegdyś lingua franca we wschodniej części Morza Liliowego, jak i wywodzących się od niego, bliskich sobie języków nowo- (lub średnio-) -noteronckiego oraz pensudawskiego (uważanych przez niektórych za dialekty jednego języka, zwanego - o zgrozo - również noteronckim).
Artykuł opisuje głównie język staronoteroncki, który mimo ewolucji w nowe języki jest ciągle używany jako język wernakularny i naukowy w wielu regionach Esedii i Antarii.

Pewnie i tak ta starożytna wersja języka skończy z nazwą lemetyński (od jednego z głównych miast noteronckich, Leminny).

Strona jest w chuj rozkopana i tak se będzie wisieć.

Fonologia

Staronoteroncki:

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	i		u
Średnie	ɛ		o
Otwarta		ä

Do tego występują dyftongi: ai, ia, ɛi, iɛ, oi, io, ui, iu, oɛ, ɛo, ɛu, ou, au.

Zabronione dyftongi: ua, uo, uɛ

	Wargowe	Przedniojęzykowe	Podniebienne	Tylnojęzykowe	Laryngalne
Nosowe	m	n		(ɴ)
Zwarte	p pʰ b	t tʰ d		k kʰ g
Szczelinowe	v	s			h
Drżące		r
Aproksymanty		l	j

Ze staronoteronckiego wyewoluowały dwa duże systemy: południowy - antarski lub noteroncki, oraz drugi - północny, znany także jako pensudawski.

Jedną z głównych cech rozróżniających te grupy jest odmienny przebieg przesuwki spógłoskowej dla zwartych bezdźwięcznych:

Noteroncki:
pʰ, tʰ, kʰ -> f, s, x
p, t, k -> zwykle bez zmian, mutacje w niektórych pozycjach

Pensudawski:
pʰ, tʰ, kʰ -> p, t, k
p, t, k -> f, s, x

Warto zastrzec, że mogę wypierdolić te przemiany w kosmos, jeśli uznam, że jednak są ble. Mogę też uznać, że jest więcej albo mniej dyftongów, inne samogłoski, dziwniejsze spółgłoski albo że Noterontczycy komunikują się, rzucając w siebie cegłami.

Transkrypcja

Noteroncki zapisywany jest alfabetem greckim. Litery alfabetu łacińskiego/IPA odpowiadają następującym literom alfabetu greckiego:
Samogłoski:
a - Αα
e - Εε
i - Ιι
o - Οο
u - Υυ
Spółgłoski:
m - Μμ
n - Νν
p - Ππ
ph/pʰ - Φφ
b - Ββ
t - Ττ
th/tʰ - Θθ
d - Δδ
k - Κκ
kh/kʰ - Χχ
g - Γγ
v - Ύύ
s - Σσς
r - Ρρ
j - Ιι
l - Λλ

H jest zaznaczane na samogłoskach akutem lub grawisem. Przykładowo, jeżeli h poprzedza samogłoskę α, to zapisywana jest ona ὰ; gdy h następuje po α, to zapis ma postać ά.

Gramatyka

Rzeczowniki

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby - pojedynczą i mnogą, przypadki (jest ich cztery), rodzaje (istnieją dwa) i określoność.

Formalnie istnieją dwa rodzaje gramatyczne, ale związanych z nimi wzorców deklinacji jest cztery. Rodzaje męski i żeński mogą być albo żywotne, albo nie. Do tej pierwszej kategorii wpadną ludzie, zwierzęta czy inne istoty o znanej płci, z kolei do drugiej cała reszta (kamienie, kwiotki, chmurki i inne mikroprocesory).

Przypadki są cztery - mianownik, biernik, celownik i dopełniacz. Wzorzec odmiany:

Przypadek		Odmiana męska		Odmiana żeńska		Odmiana męskoosobowa		Odmiana żeńskoosobowa
		Liczba pojedyncza	Liczba mnoga	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Mianownik		-Ø	-ma	-Ø	-ne	-Ø	-(C)a(SYL)*	-Ø	-(C)e(SYL)*
	indef.	elapho ελαφο chłopiec	elaphoma ελαφομα chłopcy	lohthe λόθε dziewczyna	lohthene λόθενε dziewczyny	lome λομε kamień	lotame λοταμε kamienie	kehthe κέθε jabłko	kenehthe κενέθε jabłka
	def.	elaphou ελαφου	elaphomo ελαφομο	lohtho λόθο	lohtheno λόθενο	lomo λομο	lotamo λοταμο	kehtho κέθο	kenehtho κενέθο
Biernik		-a	-mai	-i	-nei	-a	-(C)a(SYL)i	-i	-(C)e(SYL)i
	indef.	elaphoa ελαφοα chłopca	elaphomai ελαφομαι chłopców	lohthei λόθει dziewczynę	lohthenei λόθενει dziewczyny	lomea λομεα kamień	lotamei λοταμει kamienie	kehthei κέθει jabłko	kenehthei κενέθει jabłka
	def.	elapha ελαφα	elaphamai ελαφαμαι	lohthi λόθι	lohtheni λόθενι	loma λομα	lotami λοταμι	kehthi κέθι	kenehthi κενέθι
Celownik		-(a)on	-mVon	-(e)on	-n(e)on	-o(SYL)on	-(C)a(SYL)on	-o(SYL)on	-(C)e(SYL)on
	indef.	elaphaon ελαφαον chłopcu	elaphomaon ελαφομαον chłopcom	lohtheon λόθεον dziewczynie	lohtheneon λόθενεον dziewczynom	loumeon λουμεον kamieniowi	lotameon λοταμεον kamieniom	keohtheon κεόθεον jabłku	kenehtheon κενεθεον jabłkom
	def.	elaphon ελαφον	elaphomon ελαφομον	lohthon λόθον	lohthenon λόθενον	loumon λουμον	lotamon λοταμον	keohthon κεόθον	kenehthon κενέθον
Dopełniacz		-(a)os	-m(a)os	-(e)os	-n(e)os	-o(SYL)os	-(C)a(SYL)os	-o(SYL)os	-(C)e(SYL)os
	indef.	elaphaos ελαφαος chłopca	elaphomaos ελαφομαος chłopców	lohtheos λόθεος dziewczyny	lohtheneos λόθενεος dziewczyn	lomeos λομεος kamienia	lotameos λοταμεος kamieni	keohtheos κεόθεος jabłka	kenehtheos κενέθεος jabłek
	def.	elaphos ελαφος	elaphomos ελαφομος	lohthos λόθος	lohthenos λόθενος	lomos λομος	lotamos λοταμος	keohthos κεόθος	kenehthos κενέθος

W przypadku, gdy dodanie końcówki zaowocuje znalezieniem się obok siebie dwóch ο, zapisywane są one jako ου.

Skrót indef. oznacza rzeczownik nieokreślony, zaś def. - określony. Przykładowo, -a jest końcówką biernika liczby pojedynczej rodzaju męskiego. Słowo elapho oznaczające chłopca w bierniku będzie mogło przybrać jedną z dwóch form:

• elaphoa - chłopiec-ACC.-INDEF. - (widzę) jakiegoś chłopca
• elapha - chłopiec-ACC.-DEF. - (widzę) tego chłopca

Najczęstsza jest pierwsza z form.

Czasownik

Wszystkie bezokoliczniki jak dotychczas kończą się na -a.

Czasowniki odmieniają się ze względu na rodzaje, żywotność (analogicznie do rzeczowników), czasy, aspekty, tryby i strony. Brak odmiany przez liczby.

Weźmy czasownik ὲλα - widzieć. Przykładowy wzorzec odmiany (tj. czas teraźniejszy, tryb oznajmujący, strona czynna) wygląda następująco:

Osoba	Aspekt	Żywotne		Nieżywotne
		Męskie	Żeńskie	Męskoosobowe	Żeńskoosobowe
1.		-(a)is	-(e)is	-(a)us	-(e)us
	imperf.	helais ὲλαις	heleis ὲλεις	helaus ὲλαυς	heleus ὲλευς
	perf.	helis ὲλις	helis ὲλις	helus ὲλυς	helus ὲλυς
2.		-(a)ta	-(a)te	-(a)u	-(e)u
	imperf.	helata ὲλατα	helate ὲλατε	helau ὲλαυ	heleu ὲλευ
	perf.	helta ὲλτα	helte ὲλτε	helu ὲλυ	helu ὲλυ
3.		-(a)ia	-(a)ie	-(e)a	-(a)e
	imperf.	helaia ὲλαια	helaie ὲλαιε	helea ὲλεα	helae ὲλαε
	perf.	helia ὲλια	helie ὲλιε	hela ὲλα	hele ὲλε

Krótkie formy, redukujące samogłoski w wygłosie lemmy, to formy perfect, z kolei długie, które tego nie robią, dają imperfect.

Czasy i aspekty

Czasy są trzy - przeszły, teraźniejszy i przyszły, każdy mający dwa aspekty, imperfect i perfect. Czasy markowane są poprzez interfiksy: -κ- dla czasu przeszłego -π- dla przyszłego. Umieszczane są one przed końcówkami gramatycznymi dającym odmianę przez osoby, np. ὲλακις (pol. widywałem) a ὲλαις (pol. widuję).

Skorzystajmy jeszcze raz z tabelki w sekcji powyżej i popatrzmy na koniugację dla czasu przeszłego:

Osoba	Aspekt	Żywotne		Nieżywotne
		Męskie	Żeńskie	Męskoosobowe	Żeńskoosobowe
1.	-[V]C(V)(i/u)s	-k(a)is	-[e]k(e)is	-k(a)us	-[e]k(e)us
	imperf.	helakais ὲλακαις	helakeis ὲλακεις	helakaus ὲλακαυς	helakeus ὲλακευς
	perf.	helakis ὲλακις	helekis ὲλεκις	helakus ὲλακυς	helekus ὲλεκυς
2.	-[V]C(V)(t(V)/u)	-k(a)ta	-k(a)te	-k(a)u	-[e]k(e)u
	imperf.	helakata ὲλακατα	helakate ὲλακατε	helakau ὲλακαυ	helekau ὲλακευ
	perf.	helakta ὲλακτα	helakte ὲλακτε	helaku ὲλακυ	heleku ὲλεκυ
3.	-C(V1)(i)(V2)	-k(a)ia	-k(a)ie	-k(e)a	-k(a)e
	imperf.	helakaia ὲλακαια	helakaie ὲλακαιε	helakea ὲλακεα	helakae ὲλακαε
	perf.	helakia ὲλακια	helakie ὲλακιε	helaka ὲλακα	helake ὲλακε

Odmiana dla czasu przyszłego wygląda identycznie, tylko że zamiast -κ- jest -π-.

Ważna sprawa - w czasownikach istnieją samogłoski tematyczne, a oraz e, nadające rodzaj odpowiednio męski lub żeński. Widać je było już w odmianie w czasie teraźniejszym (por. ὲλια i ὲλιε), ale teraz bardziej rzucają się w oczy - bo nieco psują odmianę (przede wszystkim tyczy się to czasowników w odmianie żeńskiej/żeńskoosobowej).

Zerknijmy na przykład na ὲλακεις (pol. widywałam), czyli przeszłą niedokonaną formę czasownika ὲλα dla żeńskiej 1. osoby. Wszystko jest w porządku - do rdzenia ὲλα doklejamy κ i końcówkę εις, znaną już z odmiany dla czasu teraźniejszego. Forma perfect za to ma postać ὲλεκις (pol. widziałam). Ε zastąpiło α, by zaznaczyć żeńską odmianę. Nie było miejsca w wygłosie (jest samo -κις, dyftong jest niedozwolony), więc zostało przerzucenie samogłoski tematycznej ε sylabę wstecz, gdzie zastąpiła głoskę stojącą tam wcześniej. Wszystkie miejsca z analogiczną alternacją zaznaczono w tabeli pogrubieniem.

Nad oznaczeniami imperf. i perf. ogólna postać odmiany (i dla cz. przeszłego, i dla przyszłego): V oznacza samogłoskę tematyczną (V1 i V2 tyczą się wariacji w nieżywotnej 3. os.), C spółgłoskę -κ- lub -π- (wiadomo, do czego to). Głoski wstawiane opcjonalnie (najczęściej w zależności od tego, czy czasownik jest dokonany czy nie) podano w nawiasach okrągłych (), głoski zastępujące inne głoski - w nawiasach kwadratowych [].

Strona bierna

Tworzona przez marker -λ-, stawiany przed marker czasu, np. κιτα - jeść, κιτακεα - jadało, jadło (jakąś chwilę), κιταλακεα - był jadany, był jedzony (przez pewien czas).

Inny przykład: ὲλακαις - widywałem, widziałem (przez pewien czas) i ὲλλακαις - byłem widywany, byłem widziany (znowu - przez jakiś czas). Ὲλαλακαις skraca się do ὲλλακαις, gdyż ponieważ.

Tryby

Tryby są cztery:

• oznajmujący (-Ø-, brak afiksu, domyślny)
• przypuszczający (-τ-)
• negujący (-μι- lub -νι-)
• pytający (-´-)

dopisać. w sensie, dodać przykłady z tabelkami. Jeden przykład jest na końcu sekcji z przymiotnikami, jakby co.

Czasowniki łączone

Nie mam pojęcia, czy to poprawna nazwa tego fenomenu.

Anyways: dodanie -ν na koniec czasownika sprawi, że można go powiązać z innym czasownikiem i stworzyć bardziej dojebaną frazę czasownikową, na przykład

Κιταν νιλακια κέθει.

jeść-(PERF.)-COMP. przyjść-PAST.-3RD-MA. jabłko-ACC.

Przyszedł zjeść jabłko.

W sumie działa tak samo, jak polskie czasownik plus inny-czasownik-w-bezokoliczniku, ale za to dostaje specjalną końcówkę, bo jestem hojny. Ma ona też zastosowanie w słowotwórstwie (patrz - sekcja niżej).

Przymiotnik

Odmiana przez przypadki, tylko przez przypadki, nic więcej, nie trzeba się martwić. W tabelce przymiotnik derywowany od κιμι oznaczającego piękno.

Przypadek	Końcówka	Przykład
Mianownik	-(n)i -(ν)ι	kimini κιμινι piękny
Biernik	-(n)in -(ν)ιν	kiminin κιμινιν pięknego
Celownik	-(n)ion -(ν)ιον	kiminion κιμινιον pięknemu
Dopełniacz	-(n)oi -(ν)οι	kiminoi κιμινοι pięknego

Podstawowa (tj. mianownikowa) forma przymiotnika może być stworzona w sumie od byle rzeczownika, jak na razie. Przymiotniki odczasownikowe i imiesłowy są produkowane w nieco bardziej zniuansowany sposób:

• λαμα - mówić
• λαμανι - mówiony
• λαμεανι - mawiany
• λαμαυνι - mówiący
• λαμεαυνι (λαμειαυνι) - mawiający
• λαμλανλιαμενι - niewymawialny

Imiesłowów mi się opisywać za bardzo nie chce, bo są na tyle przejrzyste, że za pół roku nie zapomnę, o co mi dokładnie chodziło, ale temu ostatniemu łamaczowi językowemu się przyjrzę w tej sekcji bliżej.

Podstawą jest czasownik λαμα - mówić, ale w stronie biernej (wtrącony infiks -λ- dający λαμλα) i w formie kontynuatywnej (czyli tej służącej do tworzenia czasowników-pociągów, z -n (-ν) dołożonym na końcu). Daje to formę λαμλαν. Do tejże dorzucane jest słówko λια (móc) - λαμλανλια. Do tego momentu w zasadzie powielamy metodę składania czasowników - samo λαμλαν λια oznacza dosłownie móc być widzianym. Idąc dalej, wrzucamy interfiks με tworzący przeczenie, a na samym końcu przymiotnikotwórcze νι. Powstaje λαμλανλιαμενι, czyli jakieś nie-móc-być-widziany-lny.

Przymiotniki stawiane są za rzeczownikiem. Uparty użytkownik języka może mieć kaprys używania przysłówków, realizowany poprzez postawienie przymiotnika w formie mianownikowej zaraz za czasownikiem.

Υλμάτα νάθανι εάι?

kochać-QUES.-2ND-PRES.-MA. duży ja(fem.)-ACC.

Bardzo mnie kochasz?

Słownik

Więcej tutaj

Zobacz też

• Język proto-SAL
• Język caerenedzki